Waterkwaliteit van de vijver is belangrijk. In het water van de vijver vinden verschillende biologische processen plaats. De belangrijkste drie zijn de groei van zuurstofplanten, de groei van micro-organismen en het gezond blijven van vissen. Het liefst wil je natuurlijk, dat deze processen allemaal goed verlopen. Om dat te bereiken, is het belangrijk dat je zorgt voor een goede waterkwaliteit van de vijver. Gezond water, met een goede kwaliteit, blijft ook helder en zorgt op die manier voor een mooie vijver waarnaar je graag kijkt.
Waterkwaliteit van de vijver: waarom belangrijk?
De kwaliteit van water in de vijver is belangrijk voor de drie groepen van levensvormen in de vijver. Dit zijn de zuurstofplanten, micro-organismen en de vijvervissen. Alles drie stellen ze hun eigen eisen aan het water in de vijver. Hieronder bekijken we, welke dat dat precies zijn.
Zuurstofplanten
Zuurstofplanten halen al hun voedingsstoffen uit het vijverwater. Een goede waterkwaliteit van de vijver is voor deze planten daarom letterlijk van levensbelang. De zuurstofplanten in de vijver kunnen echter alleen groeien, als het vijverwater de volgende kenmerken heeft:
- het bevat voldoende koolzuur (CO2);
- er zit voldoende nitraat (NO3-) in;
- het vijverwater is voldoende hard (goede GH-waarde).
Koolzuur en nitraat wordt door micro-organismen in de vijver geproduceerd. Deze bekijken we bij het volgend onderdeel. De hardheid van het vijverwater geeft aan, hoeveel mineralen hierin zijn opgelost. Zuurstofplanten kunnen pas groeien, als het vijverwater voldoende koolzuur, nitraat en mineralen bevat. Bij een tekort aan één van deze stoffen sterven de zuurstofplanten af.
Zuurstofplanten houden het water in de vijver helder. Met hun groei verhinderen ze namelijk de groei van algen in de vijver. Een goede waterkwaliteit van de vijver betekent daarom in elk geval, dat het vijverwater voldoende koolzuur, nitraat en mineralen bevat.
Micro-organismen in de vijver
Met micro-organismen in de vijver bedoelen we bacteriën, schimmels en gisten. Hun belangrijkste taak is het afbreken van afvaldeeltjes in de vijver. Bij dit afbreken produceren micro-organismen nitraat en koolzuur. Dat is goed nieuws, want bij de zuurstofplanten hebben we gezien, dat zij deze stoffen nodig hebben voor hun groei. Je kunt daarom zeggen, dat groei van zuurstofplanten niet mogelijk is zonder micro-organismen in de vijver. De zuurstofplanten zouden dan al snel voedingsstoffen tekort komen.
Vissen in de vijver
Voor vissen in de vijver geldt, dat ze hun zuurstof uit het vijverwater moeten opnemen. Een belangrijke eis aan de kwaliteit van het vijverwater is dus, dat er voldoende zuurstof in zit. Zuurstof komt in het vijverwater terecht door de zuurstofplanten. Bij hun groei geven ze namelijk zuurstof af aan het water in de vijver.
Ook hier zie je weer, dat er een verband is met de andere twee levensvormen. Vissen zijn voor hun zuurstof afhankelijk van de zuurstofplanten. De zuurstofplanten zijn voor hun nitraat en koolzuur afhankelijk van de micro-organismen. De micro-organismen hebben op hun beurt weer afgestorven plantdeeltjes, vissenpoep en een beetje zuurstof nodig om te kunnen overleven.
Dit afhankelijk zijn van elkaar, wordt ook wel de biologische kringloop in de vijver genoemd. Wanneer alles goed verloopt, is er in de vijver een biologisch evenwicht. Een goede waterkwaliteit van de vijver is hierbij zeer belangrijk.
Het enige waarin binnen deze biologische kringloop niet wordt voorzien, is voldoende mineralen voor de zuurstofplanten. Deze zul je zelf af en toe moeten toevoegen aan de vijver. We kijken hier verderop naar.
Samengevat:
- In de vijver zitten drie groepen levensvormen:
- zuurstofplanten
- micro-organismen
- vissen
- Zuurstofplanten stellen als eis aan het vijverwater:
- genoeg koolzuur (CO2)
- genoeg nitraat (NO3-)
- voldoende mineralen (hard water)
- Micro-organismen stellen als eis aan het vijverwater:
- voldoende afgestorven plantdeeltjes / vissenpoep
- voldoende zuurstof in het water
- Vissen stellen als eis aan het vijverwater:
- Voldoende zuurstof
- De drie levensvormen voorzien grotendeels in elkaar behoeften. Alleen voor het hard houden van het vijverwater moet je zelf zorgen.
Waterkwaliteit van de vijver: wat… als…?
Wat zou er gebeuren in de vijver, als we geen aandacht zouden besteden aan de waterkwaliteit? Hieronder bekijken we stap voor stap, wat het gevolg zou zijn. We gaan hierbij uit, van een vijver die pas gevuld is met water van een goede hardheid. Verder zijn er voldoende zuurstofplanten in de vijver geplaatst en is de vijver voorzien van de juiste bacteriën. Er zijn ook vissen in de vijver uitgezet.
1. Zuurstofplanten gaan groeien
Aanvankelijk zullen de zuurstofplanten in de vijver gaan groeien. De micro-organismen produceren immers koolzuur en nitraat. Daarnaast is het vijverwater voldoende hard. Bij hun groei voorzien de zuurstofplanten het vijverwater van zuurstof.
2. Bacteriën gaan groeien
Ook de bacteriën in de vijver zullen groeien. Het water bevat genoeg afvaldeeltjes en zuurstof, die door de zuurstofplanten is geproduceerd. Door hun groei geven de bacteriën, en andere micro-organismen, koolzuur en nitraat af aan het vijverwater.
3. Vissen doen het goed
De vissen in de vijver hebben aanvankelijk ook geen problemen. Het water bevat, dankzij de zuurstofplanten, voldoende zuurstof. De vissen leven verder van het voer dat ze krijgen en van insectenlarfjes die ze zelf vangen.
Tot zover gaat alles goed. Nu bekijken we dezelfde vijver een paar maanden later. Het heeft inmiddels een paar keer flink geregend. Hierdoor is de waterhardheid van de vijver achteruitgegaan. De GH-waarde is hierdoor zo laag geworden, dat de zuurstofplanten niet meer kunnen groeien. Wat gebeurt er dan?
4. Zuurstofplanten sterven af
De zuurstofplanten zullen langzaam maar zeker afsterven. Eén van de voedingsstoffen, mineralen, is immers niet meer aanwezig in het te zacht geworden vijverwater. De dode zuurstofplanten geven ook geen zuurstof meer af aan het vijverwater.
5. Bacteriegroei blijft goed
De bacteriën in de vijver blijven goed groeien. De afgestorven zuurstofplanten zorgen er voor, dat er veel afval opgeruimd moet worden. De bacteriën blijven daarom flink nitraat en koolzuur aan de vijver afgeven. Er zijn echter geen zuurstofplanten meer, om deze stoffen op te nemen.
6. Algen nemen plaats van zuurstofplanten in
Een vijver met een hoog gehalte aan nitraat en koolzuur, maar geen zuurstofplanten om dit op te nemen, krijgt altijd last van groei van algen. Dit kunnen draadalgen of zweefalgen zijn. Algen gebruiken dezelfde voedingsstoffen als zuurstofplanten, maar hebben als eigenschap dat ze ook kunnen groeien in zacht water. Wanneer er in de vijver zweefalg gaat groeien, wordt het water groen en ondoorzichtig. Draadalgen vormen grote, drijvende plakkaten van draadvormige wieren. Algen produceren, net als zuurstofplanten, zuurstof.
7. Vissen overleven, maar…
Vissen kunnen in een vijver vol algen overleven. Dit komt vooral, omdat algen zuurstof produceren. Vissen die op zicht hun voedsel zoeken (goudwindes, sarasa’s, goudelritsen) zullen in troebel water echter sneller kwalen en ziektes ontwikkelen.
Samengevat:
- Geen aandacht besteden aan de waterkwaliteit van de vijver leidt tot een te lage waterhardheid.
- Bij een te lage waterhardheid sterven de zuurstofplanten in de vijver af.
- Geen of te weinig groei van zuurstofplanten leidt tot alggroei.
- Bij alggroei wordt de vijver groen en kunnen er drijvende algplakkaten ontstaan.
- Vissen en bacteriën kunnen groei van algen in de vijver overleven.
Waterkwaliteit van de vijver in orde houden
Hierboven heb je gelezen, dat een te lage waterhardheid de waterkwaliteit van de vijver volledig zal verpesten. Er ontstaan allerlei problemen, waarvan het afsterven van de zuurstofplanten en het gaan groeien van algen de vervelendste zijn. Hoe kun je nu voorkomen, dat de waterhardheid in de vijver te laag wordt? Het antwoord is simpel: het is noodzakelijk, om regelmatig de hardheid van de vijver te verhogen met hardheidsverbeterende middelen. Hiermee houd je de waterkwaliteit van de vijver in orde.
Waterhardheid vijver verbeteren
Wanneer je de waterhardheid van de vijver verbetert, voeg je extra mineralen aan het vijverwater toe. Dit stelt de zuurstofplanten in de vijver in staat, goed te blijven groeien. Hiermee houd je de waterkwaliteit van de vijver dus op orde. Alle andere stoffen die in het vijverwater moeten zitten, worden door de micro-organismen, zuurstofplanten en de vissen in de vijver geproduceerd, binnen de biologische kringloop.
Hoe zit dit dan in een natuurlijk water waarin zuurstofplanten groeien? Daarvan wordt de waterhardheid immers nooit verhoogd, en toch groeien de zuurstofplanten er jaar na jaar. Tussen een natuurlijk water en een vijver zit echter een belangrijk verschil. Een natuurlijk water wordt namelijk deels gevoed met kwelwater. Dit is water dat uit de diepe ondergrond omhoog komt. Tijdens deze reis naar de oppervlakte neemt dit water diverse mineralen uit de aarde op, en is daarmee van nature hard. Ook een natuurlijk water wordt op deze manier dus van nieuwe mineralen voorzien.
Een in Nederland en België zeer veel gebruikt product om de waterhardheid van een vijver te verhogen, is Mineral Clay. Dit product bevat precies de minerale stoffen, die in natuurlijk hard water voorkomen en die zuurstofplanten in de vijver nodig hebben voor hun groei. Een vijver die enkele keren per jaar met Mineral Clay wordt behandeld, heeft daardoor altijd een goede waterhardheid. Dit product helpt op die manier de waterkwaliteit van de vijver op orde te houden.
Samengevat:
- Een teruglopende waterhardheid laat de waterkwaliteit van de vijver dalen.
- De waterhardheid van een vijver loopt terug, omdat regenwater geen mineralen bevat.
- Periodiek verhogen van de waterhardheid is in een vijver noodzakelijk.
- In natuurlijk water wordt de waterhardheid via kwelwater op peil gehouden.
- Met Mineral Clay kun je de waterhardheid van je vijver op het juiste niveau houden.
Waterkwaliteit van de vijver meten
Hoe weet je nu, op welk moment je de waterhardheid van je vijver moet verhogen? Je kunt dit probleem op twee manieren oplossen. Als eerste kun je simpelweg het doseerschema van het product dat je gebruikt om het water te verharden, aanhouden. Hierdoor heb je eigenlijk geen omkijken meer naar de waterhardheid en de waterkwaliteit van de vijver.
Een tweede methode is het regelmatig meten van de waterhardheid van de vijver. Dit doe je, door de GH-waarde te bepalen. Hiervoor kun je het best een druppelteststet gebruiken. Hiermee meet je nauwkeurig, hoe hoog of laag de GH-waarde van het vijverwater is. Voor een goede groei van zuurstofplanten moet je een GH-waarde van minimaal 7 meten. Vanaf deze waarde is de waterkwaliteit van de vijver namelijk min of meer gewaarborgd. Als je een lagere GH-waarde meet, is dit een signaal dat de je waterhardheid van de vijver moet verbeteren. De waterkwaliteit van de vijver zal anders te sterk achteruitgaan.
Samengevat:
- Waterhardheid op peil houden kan op basis van het doseerschema van de hardheidsverbeteraar.
- De waterhardheid kun je ook meten. Hiervoor meet je de GH-waarde van het vijverwater op.